Pospolitak - III

Cieniawa – najdalej wysunięty punkt obrony austro – węgierskiej – 7 grudnia 1914, godz. 19:00

 

- Marianku, a skąd ty masz te papieroski – wyszeptał jeden z landszturmistów tak, aby stojący obok nie usłyszeli, po czym dodał:

- A jednak wziąłeś od tego koniarza?!

- Bartuś ty się nie interesuj, bo chociaż ciemno i siedzisz w krzakach to Moch cię na kilometr słyszy,

- A ty to lepiej zgaś bo widać nas od Sącza,

- Dobra, zamknij już ten dziób – skonfundował się Marian, a po chwili namysłu kontynuował starając się mówić tak, aby nikt więcej oprócz kolegi go nie słyszał.

- Wiesz co Bartuś, zdaje mi się, że my za długo to nie pożyjemy.

- Przez to cośmy widzieli przed godziną w Pisarzowej ?

 - Nie wiem, mam przeczucie – po tych słowach obejrzał się za siebie na zachód

- Cholera słyszysz jak szumi?  Znowu fala idzie!!!

- Będzie zadyma – zawtórował mu kolega.

            Sztab był już zdecydowany, aby obronę przenieść na linię Łysa Góra – Jabłoniec - Golców. Ale blizna okopów była jeszcze zbyt płytka. Wymęczeni Legioniści zostali wreszcie zluzowani i mogli w końcu wejść do Limanowej z nadzieją na odpoczynek. Tego wieczora landszturm czatował na przednich pozycjach w okolicach Cieniawy. Jeszcze następnego dnia ta szpica miała być gwarancją bezpiecznych prac na Jabłońcu. Chłopcy właśnie zalegli na miedzy, w ciemnościach wieczoru. W chwilę później zostali pochłonięci przez zamieć. Bartek z Marianem wcisnęli się pod śliwkę, która rosła na miedzy. Mimo, że obok nich byli koledzy to tak wiało, że sami ledwo się słysząc mieli gwarancje, że koledzy ich nie będą podsłuchiwać.

- Ci z Legionów to chyba fajne chłopaki, mogliśmy do nich wstąpić – zagadnął Bartek,

-Tylko, czy jeszcze byśmy żyli. Pamiętasz zastanawialiśmy się końcem lipca, czy pójść, czy nie. Zdecydowaliśmy zostać, bo to praca w Starostwie to też nam się wydawała ważna. Trzeba zostać na urzędzie i pracować dla Cesarza.

- No i nas w końcu zmobilizowali ze Starostwa i walczymy teraz z chłopem, pisarzem, urzędnikiem i robotnikiem – odpowiedział Bartek.

- I nie wiem, czy dożyjemy jutra. A w Legionach jeślibyśmy przeżyli to pewnie moglibyśmy zostać kimś – zamyślił się Marian, po czym wytężył słuch.

- Słyszysz, jakby odgłos koni z przodu.

Bartek wychylił głowę nad miedzę, ale szybko schował się z powrotem

- Zdaje ci się. W tej zadymie głos się miesza.

Marian zamyślił się na chwilę po czym powiedział:

- Wiesz Bartuś, ja bardzo chciałem do Legionów, bo wydawało mi się, że oni wywalczą nam wolność. Ale tak naprawdę bałem się. Nie śmierci, ran, czy trudu. Ale tego, że zabiję jakiegoś, jakiegoś …

- No wyduś z siebie. Kogo bałeś się zabić – zdenerwował się Bartek, ale nie zdążył już usłyszeć odpowiedzi.

            Nad ich głowami, zupełnie nie wiadomo z jakiego kierunku pojawili się kawalerzyści moskiewscy z wycelowanymi rewolwerami w ich kierunku. Zamieć tak kręciła powietrzem, że zagrożenie dostrzegli tylko nieliczni landszturmiści siedzący na miedzy. Zresztą jeźdźców też było może trzech lub czterech. Landszturmiści, w tym Marian i Bartek, którzy znaleźli się na celownikach napastników wiedzieli, że wróg jest tak blisko, że nie zdążą nawet sięgnąć po broń. Nawet nie próbowali tego robić. Nagle jeden z jeźdźców zwrócił się czystą polszczyzną do landszturmu, a jego głos był słyszalny przez większość żołnierzy polskich.

-    Rodacy, nie przelewajmy krwi bratniej. Idziemy by wyzwolić was z ręki Cesarza i zjednoczyć nasze, historyczne ziemie w braterstwie słowiańskim pod panowaniem Cara. Idźcie do domu, szkoda naszej krwi … - tu nie zdążył już kontynuować przemówienia. Spłoszeni jeźdźcy zawrócili konie i zniknęli w zamieci. Spłoszyły ich strzały. Nagle pojawili się oficerowie. Nadęty oficer pamiętający incydent z Legionistami sprzed dwóch godzin wycedził przez żeby do Bartka i Mariana:

- Co wy tak leżycie, jak wróg atakuje. Chyba nie myślicie o przejściu na ich stronę?

- Nie, nie – tylko, tylko – Marian postanowił zażartować z oficerka i wycedził z wielką powagą -  Tylko podeszli tak blisko, że nie dało się nawet strzelać.

W tej chwili zamieć całkowicie opadła. Oczom żołnierzy ukazał się zaskakujący obraz. Około dwudziestu konnych, oddalało się wraz kończącą  się zamiecią w kierunku Kaniny.

- Straż przednia – powiedział oficerek. Potem skierował się do innych oficerów oddziału mrucząc pod nosem:

- Byli tak blisko, ze nie można był strzelać.

Nie minęło dziesięć minut, gdy chłopcy pod śliwką usłyszeli rozkaz:

- Odwrót - schodzimy do miasta

Pospolitak - II

Kanina - kwatera polowa 57 modlińskiego pułku piechoty Imperialnej Armii Rosji, 7 grudnia 1914 po zmroku

 

- Wiecie co kompani, dobra wioska. Mam nadzieje, że się tu dłużej zatrzymamy.

-Lepiej w stodole niż w polu.

- A wy kto?

            Nagle spokojna rozmowę grupy żołnierzy rosyjskich ważących strawę w jednej z kaninskich stodół przerwało przybycie konnych. Wiedzieli, że są to towarzysze Rosjanie, ale na pewno nie z ich pułku.

- Spokojnie my przyjechali z naszym oficerem na naradę do waszego pułkownika. My z 60 zamojskiego - odpowiedział jeden z dwóch barczystych nowoprzybyłych.

- A to jedna dywizyjna rodzina. Siadajcie bo my dopiero wkroczyli do tej wioski i się urządzamy - zapraszał starszy wojak, widać przełożony reszty siedzących w stodole, a potem huknął:

 - A skocz no który do gospodarza i przynieś wszystkie pierzyny jakie mają.

- A co wy tu tacy grzeczni wobec miejscowych - zripostował jeden z gości - Niech tu jadła przynoszą. Pewnie pochowane mołodice mają. Dawać je, będzie cieplej spać.

- Aaaa - wyjąkał starszy - to też ...

- Co oficerzy pilnują?

- Oficerzy i Polaczki.

- Co macie Polaczków?

- Stoją we dwie stodoły dalej. A zresztą ja już za stary na dziewki. Ja współczuje Polaczkom. Wchodzą do obcego kraju, a tam... Polaczki... i jak tu skubać i używać.

- Wy tu uważajcie z tymi Polaczkami. Przez dwa dni biliśmy się z takim, podobno tez Polaczkami, w szarych mundurach. Mało tego nasze Polaczki zaczęły coś marudzić. A jeden to ... cholera jasna, trzepie mnie jak wspomnę - zabił nam towarzysza. Igor się nazywał. Polaczek zabił go i chciał uciec do szarych. W porę myśmy go odstrzelili.

Nagle rozległ sie głos oficera.

- Szeregowi Wasyl Pietrowicz i Borys Kurniłow do mnie. 

Nowoprzybyli poznali głos przełożonego

- No to my posiedzieli - powiedział Borys i wyszedł z kolegą do wzywającego ich oficera, a ten gdy ich zobaczył rozkazał:

- Stać mi tu pod drzwiami i nie ruszać się. W każdej chwili możemy stąd wyjeżdżać i nie będę was szukał - powiedział i wszedł do budynku plebani, gdzie rozłożył się kwaterą pułkownik Bierezowski, dowódca 57 modlińskiego.

            Sam pułkownik właśnie kończył późny obiad zapodany przez gospodarza. Adiutant właśnie rozkładał mapy. Miała odbyć się narada z udziałem przedstawicieli wszystkich pułków 15 –tej dywizji. Swoje wytyczne miał przywieść również z Sącza wysłannik generała Orłowa - dowódcy całego VIII Korpusu. Narada miała dotyczyć dalszego szturmu w kierunku zachodnim.

Sasza Biełtanow - jeden z oficerów 60 zamojskiego stanął przed Bierezowskim, zasalutował i przedstawił się.

- A 60 -tka - wymamrotał Bierezowski - co tam u pułkownika, nie chciał wpaść do nas.

- Jest u Orłowa w sztabie.

- No ja się nie dziwię. Już dwa dni się tam gramolicie na prawym skrzydle. Już powinniśmy dziś siedzieć w tej Limanowej na cieplutkiej plebani i planować jak dobrać się Niemcom do tyłków. Co to z wami było. Słyszałem, że jakieś Polaczki się do was dobrały.

- Oddział utworzony z naszych poddanych z Litwy i Królestwa - bardzo zażarci.

- Zażarci? Ja bym takich od razu wieszał za zdradę - tu się trochę opanował i zaczął łagodniej - No dobrze, rzeczywiście zażarci. Nam tez napsuli krwi. Ale jutro już chyba się to odmieni. Popracujemy armatami. Polaczków może nie będzie. Węgrów sie odprawi. Bylebyśmy przed potyczką z Niemcami się nie wymęczyli.

- Polaczki mogą jeszcze być - odważył się Biełtanow - szarych mogą obsadzić w okopach, albo obsadzić pewien odcinek miejscowym landszturmem.

- A ten landszturm to taki bitni jak szarzy.

- Dziś ich widziałem i dawali radę, ale...

- Ale co? - zainteresował sie Bierezowski.

- Jakby puścił do nich w straży przedniej naszych Polaczków to może zmiękną.

- Pomysły. Słyszałem, że wasze Polaczki w obliczu szarych zaczęły marudzić.

- Tak, ale warto spróbować. Pojadą z Polaczkami jakieś pewne karabiny oddane carowi i w razie czego....

- Podobasz mi sie panie oficerze... Oto jedyne sensowne ustalenie dzisiejszej narady.

 - Przecież się jeszcze nie zaczęła – zdziwił się Biełtanow.

- A skąd ty jesteś panie poruczniku. Nasz gość od Orłowa przywiezie pięknie zaklejoną kopertę, a tam własnoręczny rozkaz wodza: „Oszczędnie używać armat i rzucać tyralierę za tyralierą” Ja liczę, że chociaż Orłow jakąś butelczynę przyśle z okazji awansu, który od wczoraj konsumuje. Po tych słowach pułkownik zakrzyknął na adiutanta:

-Wysłać Polaczków, którzy stoją w stodole na zwiad, dziś jeszcze. Młoda godzina. O piątej spać się wybierają – a po chwili dodał – Nasi też niech będą w gotowości. Jak przyjdą armaty musimy jeszcze dziś nimi trochę popracować.